Σάββατο 28 Ιανουαρίου 2012

Αστεροειδής πέρασε «ξυστά» από τη Γη!



Ήταν αόρατος στο γυμνό μάτι
Ο διαστημικός βράχος πέρασε μόλις 59.000 χιλιόμετρα μακριά από τον πλανήτη μας, απόσταση πολύ...
μικρή, συγκριτικά με τη μέση απόσταση της Σελήνης που είναι έξι φορές μεγαλύτερη στα 386.000 χιλιόμετρα. Η NASA είχε πάντως διαβεβαιώσει ότι ο αστεροειδής είναι τόσο μικρός ώστε, ακόμα κι αν βρισκόταν σε πορεία σύγκρουσης, θα ήταν απίθανο να έφτανε ανέπαφος στην επιφάνεια της Γης. Ήταν αόρατος στο γυμνό μάτι, καθώς η φωτεινότητά του δεν υπερβαίνει τη φωτεινότητα του μακρινού Πλούτωνα.

Δευτέρα 23 Ιανουαρίου 2012

Προστασία από κομήτες αναζητούν Ευρωπαίοι επιστήμονες

Προστασία από κομήτες αναζητούν Ευρωπαίοι επιστήμονες


Με την ονομασία «NEOShield», η πρωτοβουλία καθοδηγείται από το Ινστιτούτο Πλανητικών Ερευνών της Γερμανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (DLR), με έδρα το Βερολίνο, ενώ συμμετέχουν ερευνητές από την Ευρώπη, τη Ρωσία και τις ΗΠΑ.

Το νέο πρόγραμμα, με επικεφαλής τον καθηγητή Αλαν Χάρις της DLR, θα αξιολογήσει το βαθμό απειλής που συνιστούν τα διάφορα ουράνια σώματα που κινούνται κοντά στον πλανήτη μας (Near Earth Objects-NEO) και θα προτείνει τις καλύτερες δυνατές λύσεις σε περίπτωση κινδύνου πρόσκρουσης. Αυτή την εβδομάδα, θα γίνει η εναρκτήρια συνάντηση για την εκκίνηση του προγράμματος, που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

To ΝΕΟShield, που θα διαρκέσει περίπου τριάμισι χρόνια, θα αξιοποιήσει τις πιο σύγχρονες επιστημονικές γνώσεις, σε συνδυασμό με εργαστηριακά πειράματα και τη δημιουργία μοντέλων πρόβλεψης, ώστε να καταστεί εφικτή η διαμόρφωση αξιόπιστων προτάσεων.

Από μηχανικής πλευράς, την κατασκευή των προτεινόμενων συσκευών για τον «εκτροχιασμό» κάποιου δυνητικά επικίνδυνου ουρανίου σώματος θα αναλάβουν ερευνητές από το γερμανικό, το γαλλικό και το βρετανικό τμήμα της μεγάλης ευρωπαϊκής αεροδιαστημικής βιομηχανίας Astrium.

Θεωρείται πιθανό ότι τελικά οι επιστήμονες θα προτείνουν στις κυβερνήσεις μια δοκιμαστική αποστολή για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητα της προτεινόμενης μεθόδου αποτροπής.

Η απειλή από την πρόσκρουση ενός ουρανίου σώματος μπορεί να φαντάζει μακρινή, όμως τα πράγματα δεν είναι έτσι, γιατί τα γεωλογικά και αστρονομικά δεδομένα δείχνουν σαφώς ότι η απειλή είναι πραγματική και «χτυπά» κατά τακτά χρονικά διαστήματα.

Κατά μέσο όρο, ένα αντικείμενο με μέγεθος όσο ένα αυτοκίνητο εισέρχεται στη γήινη ατμόσφαιρα μια φορά το χρόνο και συνήθως καίγεται πριν φτάσει στην επιφάνεια. Κάθε 2.000 χρόνια περίπου, ένα αντικείμενο μεγάλο όσο ένα γήπεδο ποδοσφαίρου πέφτει στον πλανήτη μας, προκαλώντας σημαντική τοπική ζημιά, ενώ κάθε λίγα εκατομμύρια χρόνια ένας διαστημικός βράχος διαμέτρου μερικών χιλιομέτρων προκαλεί παγκοσμίου επιπέδου καταστροφές.

Οι αστρονόμοι εκτιμούν ότι έχουν ήδη εντοπίσει τουλάχιστον το 90% αυτών των πολύ μεγάλων σωμάτων και, μέχρι στιγμής, κανενός η προβλεπόμενη τροχιά δεν φαίνεται να απειλεί τη Γη.

Τα στοιχεία του τηλεσκοπίου Wise της NASA όμως δείχνουν ότι υπάρχουν περίπου 19.500 μικρότερα σώματα τύπου ΝΕΟ με μέγεθος 100 έως 1.000 μέτρων και η μεγάλη πλειονότητά τους δεν έχει ακόμα εντοπιστεί, πράγμα που αποτελεί πηγή σοβαρής ανησυχίας.

Νέα τηλεσκόπια που βρίσκονται στα σκαριά, αναμένεται να βελτιώσουν τις δυνατότητες παρατήρησης και εντοπισμού των δυνητικών κινδύνων. Στο μεταξύ όμως, η σύνεση και η κοινή λογική επιβάλλουν να προβλεφθούν έγκαιρα ορισμένα σχέδια έκτακτης ανάγκης για το απευκταίο και σε αυτή την κατηγορία εμπίπτει η ευρωπαϊκή πρωτοβουλία NEOShield.

Στο πλαίσιο του νέου ευρωπαϊκού προγράμματος, είναι πιθανό ότι τελικά θα προταθεί η αποστολή ενός διαστημοπλοίου που θα εκτοξεύσει μια βολίδα πάνω στο ουράνιο σώμα, ώστε να το βγάλει από την τροχιά σύγκρουσής του με τον πλανήτη μας.

Μια εναλλακτική ιδέα είναι μια πυρηνική έκρηξη κοντά ή πάνω στον αστεροειδή, κάτι που θα μελετήσουν ιδιαίτερα οι συμμετέχοντες ρώσοι ερευνητές της ρωσικής διαστημικής υπηρεσίας Roscosmos.

Κυριακή 22 Ιανουαρίου 2012

Καταιγίδες στην Αφρική, υπερθέαμα από το Διάστημα

Μια νύχτα στη Γη

Καταιγίδες στην Αφρική, υπερθέαμα από το Διάστημα

Χιούστον, Τέξας
Περνώντας πάνω από τη νότια Αφρική μια νύχτα του Δεκέμβρη, το πλήρωμα του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού είχε την ευκαιρία να απαθανατίσει τους κεραυνούς που φώτιζαν την ήπειρο,  την ώρα που ο Γαλαξίας διέσχιζε τον ξάστερο ουρανό. Το εξωπραγματικό βίντεο δημιουργήθηκε από τη συρραφή φωτογραφιών υψηλής ανάλυσης που ελήφθησαν στις 29 Δεκεμβρίου 2011 και καλύπτουν χρονικό διάστημα 20 λεπτών -όσο χρειάστηκε ο Διεθνής Διαστημικός Σταθμός να διανύσει την απόσταση από το Νίγηρα μέχρι τη Μαδαγασκάρη. Το έδαφος φωτίζεται μόνο από λιγοστά φώτα πόλεων και χωριών, που φαίνονται κόκκινα δίπλα στις γαλάζιες λάμψεις των αστραπών. Στα πρώτα καρέ του βίντεο, ο κεντρικός δίσκος του Γαλαξία μας διακρίνεται σαν μια ζώνη λευκού φωτός που κινείται προς τα πάνω. Το ταξίδι τελειώνει με το πρώτο φως του Ήλιου να χύνεται στον Ινδικό Ωκεανό. Το βίντεο δημιουργήθηκε από το πρόγραμμα Γεωσκόπησης Πληρώματος στο Διαστημικό Κέντρο Johnson της NASA.

Τετάρτη 11 Ιανουαρίου 2012

Μαύρη τρύπα συνελήφθη να ανοίγει πυρ κατά ριπάς

<
Η πρώτη ριπή (κέντρο) καταγράφηκε μία ημέρα πριν από τη δεύτερη (δεξιά). Στο βίντεο, το animation του φαινομένου (NRAO-NASA Goddard) 


Δορυφορικά και επίγεια όργανα της NASA απαθανάτισαν μια μαύρη τρύπα στον αστερισμό του Σκορπιού την ώρα που εκτόξευε «σφαίρες» από αέριο στο ένα τέταρτο της ταχύτητας του φωτός.

Η μαύρη τρύπα H1743-322, η οποία βρίσκεται σε απόσταση 28.000 ετών φωτός, συνελήφθη να εκτοξεύει ένα σύννεφο ιονισμένου αερίου πρώτα προς μία κατεύθυνση, ενώ ένα δεύτερο νέφος εξαπολύθηκε προς την αντίθετη κατεύθυνση μία ημέρα αργότερα.

Το φαινόμενο καταγράφηκε στις αρχές Ιουνίου του 2009, οι παρατηρήσεις όμως παρουσιάστηκαν μόλις την περασμένη Τρίτη στο συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας που πραγματοποιείται στο Τέξας.

Οι «σφαίρες» υπέρθερμου αερίου πιστεύεται ότι προέρχονται από την περιοχή που βρίσκεται ακριβώς έξω από τον λεγόμενο «ορίζοντα των γεγονότων», το όριο πέρα από το οποίο τίποτα δεν μπορεί να δραπετεύσει από την έλξη της μαύρης τρύπας.

Γενικά, οι οι μαύρες τρύπες είναι σημειακά σώματα που δεν εκπέμπουν αέριο ή ακτινοβολία, αφού τίποτα δεν μπορεί να δραπετεύσει από το βαρυτικό τους πεδίο. Ωστόσο, τα υλικά που παγιδεύονται στη βαρύτητά τους περιδινούνται και συμπιέζονται καθώς πέφτουν μέσα τους, οπότε φτάνουν σε θερμοκρασία εκατομμυρίων βαθμών και εκπέμπουν ακτίνες Χ.

Μάλιστα, ένα μέρος αυτού του υλικού μπορεί τελικά να δραπετεύσει από την παγίδα υπό τη μορφή αντιδιαμετρικών πιδάκων που πηγάζουν από τους πόλους της μαύρης τρύπας (εικόνα κάτω).


Η μαύρη τρύπα απορροφά υλικό από το γειτονικό της άστρο. Ένα μέρος του αερίου εκτοξεύεται σε πίδακες (NRAO-NASA Goddard)

Η μαύρη τρύπα H1743-322 ανήκει σε ένα δυαδικό σύστημα, βρίσκεται δηλαδή σε τροχιά γύρω από ένα άλλο σώμα -ένα κανονικό άστρο. Τα δύο σώματα περιφέρονται σε τόσο μικρή απόσταση το ένα από το άλλο ώστε η μαύρη τρύπα τραβά ένα σταθερό ρεύμα ύλης από τον αστρικό της σύντροφο.

Το υλικό αυτό σχηματίζει ένα δίσκο από τη μαύρη τρύπα, ωστόσο ένα μέρος δραπετεύει και εκτοξεύεται σε μεγάλη απόσταση από τους αντιδιαμετρικούς πίδακες. Οι πίδακες αυτοί είναι συνήθως σταθερά ρεύματα σωματιδίων, περιστασιακά όμως εκτοξεύουν γιγάντιες μάζες, ή «σφαίρες» αερίου (εικόνα κάτω).

Αυτό συνέβη δύο φορές τον Ιούνιο του 2009 στη μαύρη τρύπα H1743-322. Μια συστοιχία ραδιοτηλεσκοπίων στο έδαφος των ΗΠΑ (VLBA) απαθανάτισε μια πρώτη «σφαίρα» στις 5 Ιουνίου και μια δεύτερη, που κινούνταν στην αντίθετη κατεύθυνση, στις 6 Ιουνίου.


Περιστασιακά, οι σταθεροί πίδακες μετατρέπονται σε απότομες «ριπές» αερίου (NRAO-NASA Goddard)

Το φαινόμενο καταγράφηκε από την ομάδα του Δρ Γκρέγκορι Σιβάκοφ του Πανεπιστημίου της Αλμπέρτα. Οι ερευνητές προσπαθούν τώρα να καταλάβουν αν τα «πυρά» της μαύρης τρύπας σχετίζονται με τις εκπομπές ραδιοκυμάτων από τις οποίες συνοδεύονται.

«Η έρευνα αυτή προσφέρει νέα στοιχεία για τις συνθήκες που απαιτούνται προκειμένου να ενεργοποιηθεί ένας πίδακας και το πώς συμβαίνει αυτό» σχολίασαν οι ερευνητές.

Το ίδιο φαινόμενο, σε ακόμα μεγαλύτερη όμως κλίμακα, πιστεύεται ότι συμβαίνει στα κέντρα των γαλαξιών, στα οποία κρύβονται μαύρες τρύπες με μάζα δισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερη από τη μάζα ενός μέσου άστρου.

Τα αέρια που εκτοξεύουν φτάνουν σε αποστάσεις εκατομμυρίων ετών φωτός.

Τρίτη 10 Ιανουαρίου 2012

Έρευνα για τη «σκοτεινή ύλη» χαρτογραφεί το αόρατο στο Σύμπαν

Στο νέο χάρτη, οι φωτεινές περιοχές αντιστοιχούν σε «σβόλους» και «νήματα» σκοτεινής ύλης (Πηγή: L. Van Waerbeke, C. Heymans / CFHT)
Στο νέο χάρτη, οι φωτεινές περιοχές αντιστοιχούν σε «σβόλους» και «νήματα» σκοτεινής ύλης (Πηγή: L. Van Waerbeke, C. Heymans / CFHT)  



Όστιν, Τέξας
Ο μεγαλύτερος μέχρι σήμερα χάρτης της σκοτεινής ύλης, του μυστηριώδους, αόρατου υλικού που αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος της ύλης του Σύμπαντος, δημιουργήθηκε με τη βοήθεια τηλεσκοπίου που σάρωσε δέκα εκατομμύρια γαλαξίες.

Αν και μέχρι σήμερα έχουν διατυπωθεί πολλές θεωρίες, κανείς δεν γνωρίζει ακόμα ποια είναι η σύσταση της σκοτεινής ύλης -ύλης που παραμένει αόρατη επειδή δεν εκπέμπει και δεν διαθλά την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία.

Όμως παρόλο που δεν μπορεί να ανιχνευτεί άμεσα, το μυστηριώδες υλικό, που εκτιμάται ότι είναι πέντε φορές περισσότερο από την κανονική ύλη, γίνεται αντιληπτό επειδή αρκεί βαρυτική έλξη στα άστρα και τους γαλαξίες.

Επιπλέον, η βαρύτητα της σκοτεινής ύλης παραμορφώνει το φως μακρινών γαλαξιών καθώς ταξιδεύει προς τη Γη.

Αυτό ήταν το φαινόμενο που χρησιμοποίησε διεθνής ερευνητική ομάδα για να δημιουργήσει τον νέο χάρτη.

Οι τελικές εικόνες, που καλύπτουν μια περιοχή του Σύμπαντος πλάτους ενός δισεκατομμυρίου ετών, παρουσιάστηκαν σε συνέδριο της Αμερικανικής Αστρονομικής Εταιρείας που πραγματοποιείται στο Τέξας.

Το Τηλεσκόπιο Γαλλίας-Καναδά-Χαβάης (CFHT) στο Μάουνα Κέα της Χαβάης, εφοδιασμένο με κάμερα των 340 Megapixel, χρειάστηκε πέντε χρόνια για να εξετάσει την ακτινοβολία δέκα εκατομμυρίων γαλαξιών, και να αναλύσει τις παραμορφώσεις που προκαλεί στα είδωλά τους η σκοτεινή ύλη.

«Είναι συναρπαστικό να μπορούμε να "δούμε" τη σκοτεινή ύλη εξετάζοντας την παραμόρφωση του χωροχρόνου» σχολίασε στο AFP ο Λούντοβικ Βαν Βέρντεκε του Πανεπιστημίου της Βρετανικής Κολούμπια, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Τα αποτελέσματα επιβεβαιώνουν τα μαθηματικά μοντέλα, τα οποία έδειχναν ότι η σκοτεινή ύλη δεν είναι ομοιόμορφα κατανεμημένη στο Σύμπαν -σχηματίζει γιγάντιους «σβόλους» και νήματα, ανάμεσα στα οποία υπάρχουν αχανείς περιοχές χωρίς καθόλου σκοτεινή ύλη.

Η ακρίβεια των μαθηματικών μοντέλων θα εξεταστεί περαιτέρω σε περίπου τρία χρόνια, διάστημα που εκτιμούν ότι χρειάζονται οι ερευνητές προκειμένου να επεκτείνουν τον χάρτη τους κατά δέκα φορές.